Bij het demonteren van liftinstallaties kan een diversiteit aan risico’s optreden voor zowel degene die bij de demontage betrokken zijn als voor de omgeving. De risico’s kunnen veroorzaakt worden door de omgeving, de installatie zelf, de gekozen werkmethode maar ook door de gebruikte arbeidsmiddelen en de deskundigheid van medewerkers.
Ruim voor aanvang van de werkzaamheden is het van belang om te (laten) inventariseren wat de status van de liftinstallatie is en welke risico’s er op voorhand al bekend zijn. Een lift die al jaren stil staat en wellicht al deels ontmanteld is kan andere risico’s met zich mee brengen dan een lift die tot het laatste moment in gebruik is.
De Arbeidsomstandighedenwetgeving schrijft op basis van Arbowet art. 3 en Arbobesluit art. 4.4 voor dat de werkgever, door toepassing van de Arbeidshygiënische strategie, de risico’s bij het werk zoveel mogelijk bij de bron moet voorkomen of indien dit niet mogelijk is beperken door technische maatregelen. Het uitgangspunt bij het nemen van technische maatregelen is een collectieve voorziening. Een collectieve voorziening biedt een veilige werkplek voor meerdere personen die gelijktijdig of kort opeenvolgende werkzaamheden verrichten. Bij de demontage van liften houdt dit in dat er bijv. gewerkt wordt vanaf een veilige werkvloer of dat het gevaar is tegengegaan door het aanbrengen van doelmatig leuningen of andere voorzieningen. In sommige gevallen is het niet mogelijk collectieve voorzieningen aan te brengen en mag worden volstaan met het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zoals harnasgordels met lijnen.
Dit mag alleen als kan worden aangetoond:
- dat het redelijkerwijs niet mogelijk is om collectieve voorzieningen aan te brengen, of
- dat het aanbrengen en wegnemen van deze voorzieningen grotere gevaren met zich meebrengen dan de uit te voeren werkzaamheden zelf.
De werkgever is verantwoordelijke voor een veilige werkwijze. Indien de toepassing van collectieve voorzieningen niet of beperkt mogelijk is zal de werkgever dit aantoonbaar moeten maken, bijv. middels een risico-inventarisatie en evaluatie. De werkgever dient zijn werkmethode altijd te spiegelen aan de stand van de techniek.
Het is dan ook van belang om vooraf de risico’s te inventariseren en zo nodig maatregelen te nemen.
Risico’s die voor kunnen komen bij het demonteren van liftinstallaties zijn bijvoorbeeld:
| Valgevaar | Valgevaar is één van de grote risico’s bij het demonteren van liften omdat diverse werkzaamheden op hoogte, in of rondom de liftschacht, plaats moeten vinden. |
| Knelgevaar | Knelgevaar is het gevolg van bewegende delen. Niet alleen bij de te demonteren liftinstallatie kunnen delen in beweging komen ook uit de omgeving kan dit risico ontstaan, bijv. doordat een naastgelegen lift nog in bedrijf is. |
| Bezwijken/breken | Bezwijken/breken van (installatie) delen kan bijv. voortkomen uit het onjuist demonteren of overbelasten van de lift of delen daarvan. |
| Geraakt worden vallende of wegschietende delen | Bij het demonteren van liftonderdelen kan men geraakt worden door vallende of wegschietende delen. Dit geldt niet alleen voor betrokken medewerkers maar ook voor anderen die in de nabijheid werkzaamheden verrichten. Het afschermen of afbakenen van onveilige gebieden is van groot belang tijdens de liftdemontage. |
| Brand-/explosiegevaar | Brand- of explosiegevaar kan ontstaan bij het gebruik van een snijbrander of bij het doorslijpen van materialen. |
| Elektrocutiegevaar | Elektrocutiegevaar kan voorkomen als de installatie niet veilig gesteld wordt voor aanvang van de werkzaamheden. |
| Uitglijden/struikelen | Uitglijd- en struikelgevaar zijn veelal het gevolg van onvoldoende aandacht voor orde en netheid. |
| Explosiegevaar | Explosiegevaar als gevolg van het vrijkomen van gassen of dampen bij bijv. branden, lassen of het gebruik van oplosmiddelen |
| Fysieke belasting | Fysieke belasting komt regelmatig voor door onjuiste werkhouding maar ook door het tillen van (te) zware onderdelen. De beschikbare ruimte en de toegang zijn vaak beperkt. |
| Milieurisico’s | Milieurisico’s worden vaak veroorzaakt door de aanwezigheid van oliën en asbest. |
| Gezondheidsrisico’s | Gezondheidsrisico’s kunnen het gevolg zijn van bijv. aanwezigheid van asbest of chroom 6, maar ook als gevolg van een gekozen werkmethode zoals dampen bij snijden van metalen. Andere risico’s voor de gezondheid zijn bijv. stof of isolatiematerialen. |
Ander belangrijk risico is het onbedoeld in beweging komen of in bedrijf stellen van (delen) van de liftinstallatie of de gebruikte arbeidsmiddelen. Om dit te voorkomen dient een sluitende veiligheidsprocedure (bijv. een logout-tagout procedure) gehanteerd te worden.