Bijlage 5 - Toelichting Arbeidsomstandighedenbesluit 'Bouwproces'

Op welke bouwwerken zijn de bepalingen in het hoofdstuk ‘Bouwproces’ van het Arbobesluit van toepassing?

De bepalingen in het hoofdstuk ‘Bouwproces’ in het Arbobesluit zijn onder meer van toepassing op civieltechnische werken en bouwwerken als: wegenbouw, graafwerken, renovatie, reparatie, ontmanteling, sloop, instandhouding, onderhouds-, schilder- en reinigingswerkzaamheden, sanering, grondwerken, bouw, montage, demontage van geprefabriceerde elementen, inrichting of outillage en verbouwing.

Wie is de opdrachtgever?

De opdrachtgever is degene die betaalt of het initiatief neemt voor een bouwwerk.
Behalve degene voor wiens rekening een bouwwerk tot stand wordt gebracht, omvat de definitie van opdrachtgever ook degene op wiens initiatief een bouwwerk tot stand wordt gebracht dan wel beiden. In de meeste gevallen is degene die de rekening betaalt en degene die het initiatief tot het bouwwerk heeft genomen dezelfde persoon. In de regel is wel duidelijk wie de opdrachtgever is voor een tot stand te brengen bouwwerk. Als het criterium ‘voor wiens rekening’ geen oplossing biedt, omdat de financiering bijvoorbeeld door derden wordt gedaan, kan voor het vaststellen wie de opdrachtgever is worden gekeken naar degene op wiens initiatief een bouwwerk tot stand wordt gebracht. Het gaat dan om degene die door concrete daden aanzet geeft tot het (laten) ontstaan van het specifiek bouwwerk, zoals door het laten ontwerpen van het bouwwerk, het aanbesteden ervan of door het geven van de opdracht tot het bouwen daarvan, en die de eisen formuleert waaraan het op te leveren bouwwerk moet voldoen.

Heeft de gekozen organisatie- en/of contractvorm invloed op de verdeling van verplichtingen en verantwoordelijkheden over de verschillende deelnemers in het bouwproces?

De gekozen organisatie- en/of contractvormen voor een (bouw)werk (het traditionele model, turnkey, bouwteam, design of construct and build, projectontwikkeling, publiek-private samenwerking of design – build – finance & maintain) heeft geen invloed op de verdeling van verplichtingen en verantwoordelijkheden over de verschillende deelnemers in het bouwproces.

Bij modernere geïntegreerde contractvormen, zoals ‘design and build’ (DB) bemoeit de opdrachtgever zich in meer of mindere mate met het ontwerpproces en de kwaliteitsborging. Daarbij kan het ook voorkomen dat de ontwerpfase van de totstandkoming van een bouwwerk onderdeel uitmaakt van het contract met de uitvoerende partij. De keuze om te werken met deze contractvorm doet niet af aan de verantwoordelijkheden die de opdrachtgever in het kader van het Arbobesluit heeft. De eindverantwoordelijkheid blijft bij de opdrachtgever berusten. De opdrachtgever moet daarom bij een geïntegreerde contractvorm goed regelen dat hij de invulling van de opdrachtgeversverplichtingen aan de uitvoerende partij delegeert, door deze verplichtingen op te nemen in het contract. Bij de toepassing van het Arbobesluit is van belang dat de bouwprocesbepalingen in feite niet gaan over partijen, maar over rollen die voorkomen in elk bouwproces.

Ontwerpfase

Wat zijn de verplichtingen van de opdrachtgever?

Het Arbobesluit legt de opdrachtgever een aantal verplichtingen op. De opdrachtgever moet:

Een groot bouwwerk via een kennisgeving melden aan de Inspectie SZW.
Zich ervan vergewissen dat de betrokken werkgevers en zelfstandigen in staat zijn de verplichtingen voor de arbeidsomstandigheden die gelden in de uitvoeringsfase na te komen.

De opdrachtgever dient ervoor te zorgen dat in de ontwerpfase wordt veilig gesteld dat bij de uitvoering van de opdracht die hij gaat verstrekken de werkgevers en zelfstandigen die op de bouwplaats werkzaam zullen zijn, in staat zullen zijn hun verplichtingen op grond van de arbeidsomstandighedenwetgeving na te leven.

Dat wil zeggen dat in de opdracht rekening moet houden met de laatste technische en wetenschappelijke ontwikkelingen, zoals onder meer weergegeven in de Arbocatalogi. Als hij hier niet aan voldoet, kan de uitvoerende partij niet voldoen aan de wettelijke verplichtingen. Met de bouwkundige, technische en organisatorische keuzes die de opdrachtgever maakt in de ontwerpfase van een bouwwerk, moeten risico’s die bij de uitvoering kunnen optreden, worden weggenomen en als dat niet mogelijk is worden beperkt.

Een coördinator ontwerpfase aanstellen, als op twee of meer werkgevers en/of zelfstandigen gaan samenwerken op de bouwplaats.
Als er sprake is van een meldingsplicht of als het werk bijzondere gevaren (risicovolle werkzaamheden) met zich meebrengt, ervoor zorgen dat een Veiligheids- en Gezondheidsplan wordt opgesteld. Als de opdrachtgever een coördinator ontwerpfase moet aanstellen, dient deze het V&G-plan namens hem op te stellen.
Zorgen dat het V&G-plan deel uitmaakt van het bestek en voor aanvang van de werkzaamheden op de bouwplaats beschikbaar is.
Dusdanige maatregelen nemen dat de coördinator ontwerpfase zijn taken naar behoren kan vervullen en uitoefenen.
Ervoor te zorgen dat ten behoeve van latere werkzaamheden, aan het bouwwerk een veiligheid- en gezondheidsdossier (met minimaal bestek, tekeningen en voorzieningen voor onderhoud en reparatie van het bouwwerk) wordt opgesteld en overgedragen.
Een schriftelijke overeenkomst afsluiten met de uitvoerende partij, waarin staat hoe de aanstelling van de coördinator uitvoeringsfase is geregeld en vastgelegd en hoe deze zijn taken naar behoren kan vervullen en uitoefenen.

Wat betekenen de verplichtingen van de opdrachtgever voor de ontwerpfase?

De verplichtingen van de opdrachtgever betekenen voor de ontwerpfase dat:

In het ontwerp keuzes moeten worden gemaakt in het belang van een gezonde en veilige uitvoering. Bijvoorbeeld om wegen af te sluiten of te voorzien van barrières, zodat werkzaamheden veilig kunnen gebeuren. Of om volledig afgewerkte prefab-elementen toe te passen en die op de juiste volgorde en de juiste tijdstippen aan te laten leveren, zodat grote materiaalopslag op de bouwlocatie en sleuven frezen overbodig wordt. Of om tijdens de ruwbouwfase trappen en liften aan te brengen. Of om gietvloeren te kiezen als arbeidsvriendelijk alternatief voor zandcementvloeren, etc.
In het ontwerp voorzieningen tegen weer en wind moeten worden opgenomen. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat het gebouw snel wind- en waterdicht kan worden gemaakt of door werkplekken ‘in te pakken’.
Het elimineren van de arborisico’s in het ontwerp bij voorkeur plaatsvindt in overleg met een uitvoerende partij of een coördinator uitvoeringsfase. Daarnaast kan de opdrachtgever hiervoor externe deskundigheid inschakelen.
De eventuele gevaren die tijdens het ontwerp naar voren komen in kaart moeten worden gebracht, zodat werknemers goed kunnen worden voorgelicht.
De opdrachtgever vraagt naar de mate waarin wordt voldaan aan de eisen voor veilig onderhoud, zoals verwoord in het Bouwbesluit. De aanvrager van de omgevingsvergunning heeft de plicht om bij de bouwvergunningaanvraag aan te tonen dat aan deze verplichting is voldaan.
Personen veilig en gezond moeten kunnen werken op de bouwplaats. De voorwaarden hiervoor moeten op de bouwplaats aanwezig zijn. Denk hierbij onder andere aan een deugdelijk V&G-plan, een vakbekwaam coördinator, voldoende tijd en geld voor deugdelijke steigers of het hanteren van een verkeersplan.
De opdrachtgever bij de calculatiefase de arborisico’s uit het V&G-plan mee laat nemen.

Risico’s die niet of onvoldoende kunnen worden weggenomen, worden opgenomen in het V&G-plan.

Wanneer spreken we van grote bouwwerken?

Een bouwwerk is groot als:

De geraamde duur van het bouwwerk meer dan 30 werkdagen beslaat en op de bouwplaats op enig moment meer dan 20 werknemers tegelijkertijd werken.
De geraamde duur van het bouwwerk meer dan 500 mensdagen beslaat.

Wanneer is het verplicht om een bouwwerk te melden aan ISZW?

Het is de plicht van de opdrachtgever om een groot bouwwerk via een kennisgeving digitaal te melden aan de Inspectie SZW van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

De opdrachtgever moet deze kennisgeving onmiddellijk na de gunning van het werk sturen. De kennisgeving moet zichtbaar op de bouwplaats worden opgehangen en, als de omstandigheden daar aanleiding toe geven, worden aangepast. De opdrachtgever moet ervoor zorgen dat dit ook gebeurt.

Wanneer spreken we van risicovolle werkzaamheden?

Werkzaamheden zijn risicovol als:

Er risico is dat mensen bedolven raken, vastraken, vallen of verdrinken.
Mensen werken met asbest, chemische of biologische stoffen of springstoffen.
Mensen werken bij hoogspanningskabels, in en bij putten, in ondergrondse tunnels of onder water en overdruk.
Mensen geprefabriceerde elementen monteren of demonteren en/of zware elementen hijsen en heffen.

Een niet-uitputtende lijst van werken die voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers bijzondere gevaren meebrengen is opgenomen in bijlage II bij de Richtlijn nr. 92/57/EEG over veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en mobiele bouwplaatsen.

De opdrachtgever zorgt ervoor dat een V&G-plan wordt opgesteld als er risicovolle werkzaamheden worden uitgevoerd.

Wat zijn de verplichtingen van de ontwerpende partij?

De ontwerpende partij vervult in het bouwproces de ontwerpende functie. De opdrachtgever kan de uitvoering van zijn verplichtingen overdragen aan de ontwerpende partij. Is er sprake van een particuliere opdrachtgever, dan moet de ontwerpende partij ervoor zorgen dat aan alle verplichtingen van de opdrachtgever wordt voldaan.

Al bij het ontwerp zal de ontwerpende partij onder verantwoordelijkheid van de opdrachtgever zeker moeten stellen dat de werkgevers en zelfstandigen die op de bouwplaats werkzaam zullen zijn bij de uitvoering van de opdracht, in staat zullen zijn hun verplichtingen op grond van de arbeidsomstandighedenwetgeving na te leven. Dat betekent onder meer dat het ontwerp van een bouwwerk veilig en gezond uitgevoerd kan worden. Uitgangspunt is dat gevaren moeten worden voorkomen of bestreden bij de bron.

Wanneer moet een coördinator ontwerpfase worden aangesteld en wat zijn de taken van deze coördinator?

Als er op de bouwplaats meerdere partijen werkzaam zullen zijn, bijvoorbeeld twee of meer bedrijven, één werkgever en één of meer zelfstandigen of twee of meer zelfstandigen, dan moet de opdrachtgever een coördinator ontwerpfase aanstellen. De opdrachtgever mag zelf bepalen wie als coördinator ontwerpfase wordt aangesteld. Hij kan een coördinator binnen de eigen organisatie aanstellen als daar de juiste expertise voor in huis is. Ook kan de opdrachtgever dit uitbesteden aan de ontwerpende partij of hier een externe partij voor aanstellen, zoals de architect of raadgevend ingenieur. Als de ontwerpende en uitvoerende functies door één en dezelfde partij worden vervuld, dan kan deze partij als coördinator optreden.

De coördinator ontwerpfase heeft als taken:

Samen met de ontwerpende partij inventariseren en zoveel mogelijk terugdringen van de risico’s in het ontwerp.
Een Veiligheid- en Gezondheidsplan (V&G-plan) opstellen.
Een veiligheid- en gezondheidsdossier samenstellen, waarin eventuele structurele arbovoorzieningen zijn opgenomen ten behoeve van latere werkzaamheden aan het bouwwerk.
Het onderwerp veiligheid en gezondheid op de agenda houden en ervoor zorgen dat de verschillende partijen hierover duidelijke afspraken maken. Zodra er nieuwe veiligheidsmaatregelen en – voorzieningen zijn afgesproken, voegt de coördinator ze toe aan het V&G-plan.

Wanneer kan een coördinator ontwerpfase zijn taken naar behoren uitvoeren?

Wil een coördinator ontwerpfase zijn taken naar behoren kunnen uitvoeren, dan gelden de volgende randvoorwaarden:

De coördinator wordt bij de start van het ontwerpproces betrokken.
De coördinator beschikt over kennis en ervaring met betrekking tot arboregels en bouwprocessen.
De opdrachtgever geeft de coördinator instructies over zijn taken.
De opdrachtgever maakt afspraken met de coördinator over de uitvoering van de taken.

Waarom een V&G-plan?

Bij risicovolle bouwwerken (risicovolle werkzaamheden) of grotere bouwwerken waarvoor een kennisgeving verplicht is, moet de opdrachtgever een Veiligheids- & Gezondheidsplan (V&G-plan) opstellen. De opdrachtgever doet dit bij voorkeur in overleg met de uitvoerende partij(en). De coördinator ontwerpfase geeft een eerste aanzet tot een V&G-plan. De basisversie van dit plan bevat minimaal de gezamenlijke- en bijzondere risico’s van het ontwerp. Naarmate meer uitvoeringstechnische zaken aan het ontwerp worden toegevoegd, kunnen afgesproken arbomaatregelen en voorzieningen al tijdens de ontwerpfase in het V&G-plan worden opgenomen. Is dit niet mogelijk, dan volgt nadere invulling in de uitvoeringsfase. Als het werk wordt aanbesteed, maakt het V&G-plan deel uit van het bestek. Op basis daarvan moet de uitvoerende partij het plan uitvoeren en al naar gelang de omstandigheden nader invullen en zo nodig uitbreiden. In bepaalde gevallen verlangt een gemeente een bouwveiligheidsplan of sloopplan. Het V&G-plan mag hiermee worden gecombineerd. Het V&G-plan is bedoeld om risico’s als gevolg van de samenloop en bijzondere arborisico’s van de diverse bedrijven die op de bouwplaats werkzaam zijn te coördineren. Werkgevers en zelfstandigen moeten hun eigen risico’s kenbaar maken aan de coördinator. Zij toetsen hun arborisico’s aan de afspraken op de bouwplaats en passen indien nodig hun maatregelen daarop aan.

Het V&G-plan is een dynamisch plan dat steeds wordt aangepast aan de actuele situatie op de bouwplaats. De coördinator uitvoeringsfase vult zo nodig het V&G-plan nader in en breidt deze uit met nieuwe afspraken en maatregelen. Dit gebeurt mede aan de hand van afzonderlijke project- of object-RI&E’s van bedrijven die op de bouwplaats werkzaam zijn. Zo ontstaan nieuwe afspraken over concrete arbomaatregelen die in het V&G-plan worden vastgelegd.

Wat moet er in een V&G plan staan?

Het V&G-plan bevat verder:

Een overzicht van de bij de totstandkoming van de bouwplaats betrokken natuurlijke personen en rechtspersonen.
De naam van de coördinator ontwerpfase en van de coördinator uitvoeringsfase.
Afspraken over wie, wanneer en waarvoor verantwoordelijk is.
De wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan de samenwerking tussen werkgevers en eventueel zelfstandig werkenden op de bouwplaats, welke voorzieningen daarbij zullen worden getroffen en op welke wijze op die voorzieningen toezicht zal worden uitgeoefend.
De wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan de samenwerking en het overleg tussen werkgevers en werknemers op de bouwplaats en de wijze waarop voorlichting en instructie aan de werknemers plaatsvindt.
De aanpak van de gezamenlijke risico’s, zoals draagkracht van de grond,
begaanbaarheid van het bouwterrein, opslag van het bouwmateriaal, intern transport, toezicht op de kwaliteit van de steiger, e.d.
de eventuele aanwezigheid van asbest of asbesthoudende producten als bedoeld in artikel 4.37, verontreinigde grond, verontreinigd water of grondwater of verontreinigde waterbodems
Hoe om te gaan met de bijzondere risico’s en risico’s als gevolg van de samenloop van werkzaamheden.
In voorkomende gevallen: hoe om te gaan met de gevaren die voortkomen uit de wisselwerking tussen de bouwwerkzaamheden en de doorgaande exploitatiewerkzaamheden, bijvoorbeeld in ziekenhuizen en scholen, bij bewoning, bij spoor- en wegverkeer, en bij industriële processen.
Afspraken over het toezicht op de naleving van de maatregelen in het V&G-plan.
De onderzoeken en rapporten die de onderbouwing vormen van de bouwkundige, technische en organisatorische keuzen die in verband met de veiligheid en gezondheid van de werknemers en zelfstandigen worden gemaakt.

Wat moet er geregeld zijn in de overdracht naar de uitvoerende partij?

De overgang van de ontwerp- naar de uitvoeringsfase legt de opdrachtgever schriftelijk vast in een overeenkomst met de uitvoerende partij. In de praktijk zal de uitvoerende partij vaak de hoofdaannemer zijn. In de schriftelijke overeenkomst staan in ieder geval de volgende verplichtingen voor de uitvoerende partij. De uitvoerende partij:

Is in de uitvoeringsfase verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden en de coördinatie hiervan.
Moet een coördinator uitvoeringsfase aanstellen.
Moet ervoor zorgen dat de coördinator uitvoeringsfase zijn taken kan vervullen en naar behoren kan uitoefenen.
Zorgt voor een terugkoppeling naar de opdrachtgever hoe de coördinatieverplichtingen verlopen.
In geval van nevenaanneming heeft de opdrachtgever de verplichting contractueel vast te leggen wie van de betrokken uitvoerende partijen de arbeidsomstandigheden in de uitvoeringsfase coördineert.

Uitvoeringsfase

Wat zijn de verplichtingen van de uitvoerende partij?

De uitvoerende partij spreekt met de opdrachtgever of de particuliere opdrachtgever af in het bouwproces de uitvoerende functie te vervullen. De uitvoerende partij is meestal de hoofdaannemer die de bouwwerkzaamheden uitvoert. Hij is hoofdverantwoordelijk voor de samenwerking tussen de verschillende partijen en de coördinatie van het veilig en gezond werken op de bouwplaats. De Arbowet noemt de volgende verplichtingen voor de uitvoerende partij. De uitvoerende partij moet:

Een coördinator uitvoeringsfase aanstellen en ervoor zorgen dat de coördinator uitvoeringfase zijn taken kan uitvoeren.
Een schriftelijke overeenkomst sluiten met de opdrachtgever, waarin is vastgelegd hoe hij invulling zal geven aan zijn coördinatieverplichtingen.
Het V&G-plan actueel houden, nadat de opdrachtgever dit aan de uitvoerende partij heeft overgedragen.
Ervoor zorgen dat de maatregelen uit het V&G-plan goed worden uitgevoerd.
De samenwerking tussen de verschillende partijen op de bouwplaats coördineren.
Beveiligingen en technische hulpmiddelen op de bouwplaats vermelden en aangeven hoe op deze voorzieningen toezicht wordt uitgeoefend.
Terugkoppelen aan de opdrachtgever als er zich bijzondere of veranderende omstandigheden voordoen.

Wat zijn de taken van de coördinator uitvoeringsfase?

Op een bouwplaats lopen verschillende werkgevers, werknemers en zelfstandigen rond. Om op een veilige manier samen te kunnen werken, heeft de coördinator uitvoeringsfase de taak om alles in goede banen te leiden. De uitvoerende partij moet een coördinator uitvoeringsfase aanstellen. De uitvoerende partij kan hiervoor een eigen werknemer aanstellen, bijvoorbeeld de projectleider, of een externe hiervoor inschakelen. De uitvoerende partij is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de uitvoering van de taken coördinator uitvoeringsfase.

De coördinator uitvoeringsfase heeft de volgende taken:

De inzet van onderaannemers en zelfstandig(en) zodanig op elkaar afstemmen, dat de veiligheids- en gezondheidsmaatregelen en – voorzieningen op een doeltreffende manier worden toegepast.
Zorgen voor een goede samenwerking tussen de werkgevers en de zelfstandigen die (tegelijk of achtereenvolgend) bij het werk op de bouwplaats betrokken zijn.
Voorlichting coördineren van werknemers van alle partijen op de bouwplaats.
De nodige maatregelen treffen, zodat alleen bevoegde personen de bouwplaats kunnen betreden.
Ervoor zorgen dat de benodigde gegevens in het V&G-plan staan, het V&G-plan toepassen en het V&G-plan en het dossier aanpassen als de voortgang van het bouwwerk daartoe aanleiding geven.
Aanwijzingen geven als werkgevers of zelfstandigen naar zijn oordeel niet of niet voldoende zorgdragen voor de veiligheid en gezondheid.

Wanneer kan een coördinator uitvoeringsfase zijn taken naar behoren uitvoeren?

Wil een coördinator uitvoeringsfase zijn taken naar behoren kunnen uitvoeren, dan gelden de volgende randvoorwaarden:

De coördinator wordt bij de start van het bouwproces betrokken.
De coördinator beschikt over kennis en ervaring met betrekking tot arboregels en bouwprocessen.
De uitvoerende partij geeft de coördinator instructies over zijn taken.
De uitvoerende partij maakt afspraken met de coördinator over de uitvoering van de taken.

Wat zijn de verplichtingen van de werkgevers?

Iemand is een werkgever als er werknemers zijn waarmee een arbeidsovereenkomst is aangegaan tot het verrichten van werk. Daarnaast is iemand werkgever als iemand ter beschikking is gesteld of als er een gezagsrelatie bestaat. Het gaat dus niet altijd om een dienstverband, ook zelfstandigen, uitzendkrachten of stagiaires kunnen voor de Arbowet werknemers zijn. Werkgevers zijn en blijven altijd de eerstverantwoordelijke voor de arbeidsomstandigheden van hun eigen werknemers. Werkgevers zijn verplicht samen te werken met alle andere betrokken partijen, zodat het veiligheids- en gezondheidsbeleid op de bouwplaats goed gestalte krijgt. Als de coördinator uitvoeringsfase bepaalde aanwijzingen geeft om de veiligheid en gezondheid te bevorderen, dan moeten werkgevers ervoor zorgen dat hun werknemers deze aanwijzingen opvolgen.

Voor werkgevers gelden onder andere de volgende verplichtingen. Een werkgever moet:

Een (project- of object-) Risico Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) en plan van aanpak opstellen en dit aan de coördinator uitvoeringsfase geven.
Voorlichting en instructie geven en toezicht houden op de veiligheid en gezondheid van zijn werknemers.
Meewerken aan de uitvoering van het V&G-plan.
Zorgdragen voor het veilig en gezond organiseren van het werk op de bouwplaatsen.
Gevaren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers voorkomen.
Meewerken aan de afspraken over de veiligheids- en gezondheidsinstructies van de coördinator uitvoeringsfase.

De maatregelen die werkgevers moeten nemen, hebben met name betrekking op:

Het in goede orde houden van de bouwplaats met voldoende bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de medewerkers.
De veilige plaatsing van de verschillende werkplekken op de bouwplaats. Hierbij moet rekening gehouden worden met de toegangsmogelijkheden tot de bouwplaats en vaststelling van verplaatsingsroutes of -zones of verkeersroutes of -zones.
Het interne transport van verschillende materialen op de bouwplaats.
De controle op inbedrijfstelling, onderhoud en periodieke controle van installaties en toestellen om mogelijke gebreken te voorkomen die de veiligheid en gezondheid van werknemers in gevaar kunnen brengen.
De afbakening en inrichting van zones voor definitieve en tussenopslag van verschillende materialen, met name gevaarlijke materialen of stoffen.
De voorzieningen voor de verwijdering van gebruikte gevaarlijke materialen.
De opslag en de verwijdering of afvoer van afval en puin.
De aanpassing van de daadwerkelijke duur van de uit te voeren werkzaamheden, afhankelijk van de voortgang van het bouwwerk.
De samenwerking met andere werkgevers en zelfstandigen op de bouwplaats.
De wisselwerking met exploitatiewerkzaamheden op of in de nabijheid van de bouwplaats.

Wat zijn de verplichtingen van zelfstandigen?

Zelfstandigen die samen met andere zelfstandigen of met werknemers op een bouwplaats werken hebben nagenoeg dezelfde verplichtingen als werkgevers als het gaat om veilige en gezonde werkomstandigheden. Bijna alle bepalingen die maatregelen voor arbeidsrisico’s voorschrijven (ook de niet concrete bepalingen zoals voor fysieke belasting) van het Arbobesluit zijn ook voor zzp’ers van toepassing. Bijzondere aandacht daarbij heeft het omgaan met arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen. Dit komt er in hoofdzaak op neer dat zelfstandigen verplicht zijn hun gereedschap in goede conditie te houden en op de juiste wijze gebruiken. Ook moeten ze hulp- en beschermingsmiddelen gebruiken als de situatie daarom vraagt. Zelfstandigen moeten zich ook houden aan de afspraken in het V&G-plan en de aanwijzingen van de coördinator uitvoeringsfase opvolgen.